تا سر زلف عروسان سخن

قلم را دانایان مشاطه ی ملک خوانده اند و سفیر دل، و سخن تا بی قلم بود چون جان بی کالبد بود و چون به قلم بازبسته شود با کالبد گردد و همیشه بماند، و چون آتشی ست که از سنگ و پولاد جهد و تا سوخته نیابد نگیرد و چراغ نشود که ازو روشنایی یابند... و نخست کسی که دبیری بنهاد طهمورث بود- و مردم اگر چند باشرف گفتارست، چون به شرف نوشتن دست نداد ناقص بود چون یک نیمه از مردم (=آدم). زیرا که فضیلت نوشتن است فضیلتی سخت و بزرگ که هیچ فضیلتی بدان نرسد، زیرا که وی ست که مردم را از مردمی به درجه فرشتگی رساند و دیو را از دیوی به مردمی رساند و دبیری آنست که مردم را از پایه دون به پایه بلند رساند، تا عالم و امام و فقیه و منشی خوانده شود، و همچنان مردمان به فضیلت سخن از دیگر حیوانات جدا گردد و پریشان سالار شود. دین ایزد جل ذکره که به پای می بود، و مملکت که بر ملک نظام گیرد؛ به قلم می گیرد... -نوروزنامه- 

دولت آبادی در این کتاب گزیده ای از مهم ترین متون منثور فارسی از قرن سوم تا قرن دوازدهم هجری را پیش روی مخاطبان قرار داده است. داستان «کیومرث و پادشاهی او» از کتاب «تاریخ طبری» محمد بن جریر طبری و «قصه یوسف» از «تفسیر طبری» دو داستان افتتاحیه کتاب است. این دو متن متعلق به قرن سوم هجری هستند.