انسان و حیوان

صادق هدایت درباره این کتاب چنین می‌نویسد: «...حرف زدن برای بی‌زبانان، دفاع از ناتوانان، دادخواهی برای ستم‌دیدگان، احقاق حق زیردستان و جلوگیری از مظالم و قبایحی که برای مقام انسانیت یک لکه ننگ‌آوری است.» و این کتاب از نخستین کوشش‌های یک نویسنده معاصر در حفاظت از محیط زیست و توجه به زندگی تمام موجوادات زنده است که 89 سال پیش به‌نگارش در آمده است.

انسان و حیوان اثری است که صادق هدایت درباره ی رابطه امروز انسان و حیوان، و رابطه ی ایده الی که باید جایگزین آن شود، به تالیف دراورده است. این بیت در آغاز کتاب آمده است: «میازار موری که دانه کش است - که جان دارد و جان شیرین خوش است». او در این کتاب با استفاده از آرای علمی و فلسفی ادعا می کند که انسان در حقیقت موجودی گیاه خوار است و طبیعتش چنین است و از طرف دیگر حیوانات نیز دارای شعور و احساس و عاطفه هستند اما انسان با رفتار غلط و منفعت طلبانه ای که دارد دائما در حال آزار رساندن و رنجاندن دیگر حیوانات است. پس تغییر رژیم غذایی و کنار گذاشتن آزار و اذیت حیوانات نه تنها به نفع خود انسان بلکه بخشی از حق و حقوق دیگر حیوانات است که انسان باید آنرا بپذیرد. صادق هدایت در این کتاب سعی دارد با استناد به مدارک و شواهد علمی، دیدگاه های خود در زمینه ی حق و حقوق حیوانات را اثبات کند و در این راه از ذوق ادبی و قلم توانمند خود نیز بهره گرفته است. در نهایت کتاب را با این بیت به پایان می رساند:« مباش در پی آزار و هر چه خواهی کن - که در طریقت ما غیر از این گناهی نیست».