بازشناختن غریبه

«فلسطینی‌گرایی نوعی وضعیتِ غربت‌نشینی مزمن است؛ غربت‌نشینی به‌ مثابهٔ رنج و همچنین غربت‌نشینی به مثابهٔ موضعی اخلاقی. جدا ماندن از گروه ضمنِ احترام به همخونیِ خود با آن؛ سر کردن میان تنهایی و همراهی با دیگران؛ همیشه اندکی غریبه ماندن؛ مقاومت در برابر پایان گرفتن قصه و بسته شدن دایره؛ مدام چشم گرداندن و هرگز خود را در آسایشِ خانه ندیدن.»

ایزابلا حماد، نویسندهٔ فلسطینی‌بریتانیایی، روز ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۳ در مراسم یادبود ادوارد سعید در دانشگاه کلمبیا سخنرانی کرد و کوشید قصهٔ فلسطین را در قاب رواییِ متفاوت و تازه‌ای بنشاند. او با درهم‌آمیزی نقد ادبی، خودزندگی‌نامه و تاریخ و بهره‌گیری از برخی مضامین محوری اندیشهٔ سعید همچون استعمار، امپراتوری، غربت‌نشینی، و اجازهٔ روایتگری در سخنرانی‌اش ماجرای فلسطین را از زاویه‌ای نو به تصویر کشید و پرسش‌هایی اساسی دربارهٔ شکل مواجههٔ ما با این ماجرا مطرح کرد. نُه روز پس از این سخنرانی، در پاسخ به حملهٔ روز ۷ اکتبر حماس، اسرائیل وحشیانه و بی‌محابا به جان مردم غزه و کرانهٔ باختری افتاد و این ماجرا شاید نقطهٔ عطفی در روایت فلسطین شد. کتاب بازشناختن غریبه متن همین سخنرانی ایزابلا حماد است و پس‌نگاره‌ای که او، نزدیک یک سال بعد و با نگاهی بر آنچه در این بازهٔ زمانی بر سر غزه و مردمانش آمده، بر این سخنرانی نوشته است. حماد در بازشناختن غریبه میان ادبیات، نقد ادبی و مسئلهٔ فلسطین پل می‌زند و راهی متفاوت برای یافتن جایگاه و انتخاب موضع خود در این میانه پیش پای ما می‌گذارد.