شهربندان و عادل ها

کتاب «شهربندان و عادل‌ها» اثر «آلبر کامو» شامل دو نمایشنامه‌ی «شهربندان» در سه پرده و «عادل‌ها» در پنج پرده است که با مقدمه‌ای از «محمدعلی سپانلو» منتشر شده است. معنی لغوی نمایشنامه‌ی «شهربندان» براساس نام فرانسوی به فارسی حکومت‌نظامی یا حالت فوق‌العاده است ولی «سپانلو» نخستین بار این اثر را سال 1339 بانام «در محاصره» به فارسی ترجمه کرد و پس از آن در دهه‌ی شصت بانام «شهربندان و عادل‌ها» به چاپ رساند. او در مقدمه‌ی این اثر بیان کرده است: «شهربندان نمونه‌ی روشنی از منش اجتماعی و اخلاقی اوست. در اینجا کامو ـ متأثر از سرنوشت اروپای بعد از جنگ ـ اندیشه سیاسی خود را نسبت به نظام‌های گوناگون که هرکدام بخشی از ارزش‌ها و حقوق انسان را زیر پا می‌گذارند بیان می‌دارد. نمایشنامه‌ای می‌نویسد و در آن سیاست عقیم و بی‌انصاف بلوک‌بندی‌های «شرق و غرب» را در جامعه واحدی ـ به‌مثابه کل راهبرد سیاسی آنان، در تمام جوامع معاصر ـ به تماشا می‌گذارند. و درعین‌حال با تمهید هنرمندانه‌ای خود را نیز از باتلاق سیاسی بالاتر قرار می‌دهد.»

نمایشنامه‌ی «شهربندان» اولین بار در ۲۷ اکتبر سال ۱۹۴۸ در شهر پاریس به اجرا درآمد و بازیگران آن عبارت‌اند از «طاعون»، «منشی»، «نادا»، ویکتوریا» و «قاضی» که داستان‌ آن‌ها در اسپانیا رخ می‌دهد. «گابریل مارسل»، فیلسوف فرانسوی در نقد و بررسی این اثر درباره‌ی مکان وقوع این نمایش اظهاراتی داشت که «آلبر کامو» مقاله‌ای در پاسخ به او نوشت که قسمت‌هایی از آن در ابتدای کتاب «شهربندان و عادل‌ها» آمده است. این نویسنده این اثر را در نقد به‌جامعه‌ای توتالیتاریزم نوشت که تجمع قدرت در اختیار تنها یک گروه و سیاست است. او در دیباچه‌ای که برای ترجمه‌ی انگلیسی این اثر نوشته است از شباهت خودش به نوشته‌های این اثر سخن گفته است. «عادل‌ها» نمایشنامه‌ی دیگر این کتاب برای نخستین بار در ۱۵ دسامبر ۱۹۴۹ به اجرا درآمد و اشخاص آن عبارت‌اند از «دورا دولبوف»، «گراندوشس» و «ایوان کالیایف». نویسنده برای این اثر هم پیشگفتار بر متن فرانسوی و هم متن انگلیسی نوشته است که هر دو به فارسی ترجمه و در این نسخه پیش از نمایشنامه آورده شده‌اند.