خواب آشفته نفت (4)(از قرارداد دارسی تا سقوط رضا شاه)

: آن روز که مظفر الدین شاه امضای خود را پای قرار نامچه ای نهاد که امتیاز بهره برداری از نفت سر تا سر ایران -به استثنای ایالت شمالی هم مرز با روسیه-به آن استرالیایی انگلیسی تبار ویلیام ناکس دارسی اعطا می کرد نه او می دانست چه می کند و نه آن ماجرا جوی گمنام می دانست که کلید چه گنج روانی را به دست آورده است. آنگاه که امتیاز نامه امضا شد و شرایط و مقررات آن را از پرده بر افتاد ماده شش آن بیش از هر چیز دیگر مایه خشم و غضب روسیه گردید زیرا که آن دولت خود در نظر داشت چنین خط لوله ای را احداث کند و طرح آن را در اوت 1901(مرداد1280)به تصویب نیکولای دوم تزار روسیه رسیده بود و تزار از آن به عنوان طرحی که قرار است«موجب افزایش نفوذ ما در ایران و سواحل اقیانوس هند گردد»یاد کرده بود. اگر ماده ششم قرار داد دارسی در آن زمان مایه آشفتگی روسیه می گردید همین ماده بعدها امریکایی ها را نیز که در پی تحصیل امتیاز نفت شمال ایران بودند ولی راه را برای صادرات آن بسته می یافتند ناراحت می کرد.